Κώστα Σούτος: Πρόταση για πολιτικές κοινωνικής προστασίας

                        Πρόγραμμα Κοινωνικής Δράσης

        (εισήγηση προς το Δημοτ. Συμβούλιο του Δήμου Δράμας )

O ρόλος των ΟΤΑ, ως πρωτογενών θεσμών λαϊκής κυριαρχίας και κύτταρων Δημοκρατίας οφείλει να αναπροσαρμόζεται σε κάθε χρονική συγκυρία με βάση τα δεδομένα της και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών.

Οι ΟΤΑ οφείλουν να εκφεύγουν μιας αντίληψης, που τους θεωρεί διαμεσολαβητές της κρατικής-κυβερνητικής πολιτικής με βάση τις χρηματοδοτήσεις και τους μετατρέπει σε υπηρεσιακούς μηχανισμούς.

Ως  θεσμός άμεσης Δημοκρατίας, έχουν την δυνατότητα  να αντιλαμβάνονται άμεσα τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και να δρομολογούν λύσεις δημιουργώντας δομές  και ασκώντας πολιτικές που απαλύνουν τον πόνο και τις ανάγκες των πολιτών.

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τη φύση τους βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη απ΄ ότι η Κεντρική Κυβέρνηση. Αυτό εξ ορισμού τους κάνει περισσότερο αρμόδιους, αλλά κυρίως περισσότερο ικανούς να ασκήσουν κοινωνική πολιτική, τουλάχιστον στο επίπεδο της καθημερινότητας. Κοινωνική πολιτική ουσιαστική, προσανατολισμένη στις ανάγκες και στα προβλήματα των κατοίκων, αλλά και στις ιδιαιτερότητες και τις προοπτικές του τόπου.

Οι Δήμοι και οι κοινότητες αποτελούν τον πρώτο δέκτη κοινωνικών προβλημάτων, λόγω της άμεσης επαφής τους με τον δημότη.          Βρίσκονται κοντά του σχεδόν αμέσως μετά τη γέννηση του, με τους δημοτικούς βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, μέχρι και τα γεράματα του, με τα ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ κλπ. Βρίσκονται όμως κυρίως κοντά στα αδύναμα μέλη της κοινωνίας, δείχνοντας το ανθρώπινο τους πρόσωπο, παρέχοντας οικονομική στήριξη σε       οικογένειες σε δύσκολες στιγμές, αλλά και με αξιόλογα προγράμματα, όπως το ‘‘Βοήθεια στο Σπίτι’’, που η επιβίωση του δυστυχώς κινδυνεύει στις μέρες μας λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης

Στην διαδικασία αυτή οι ΟΤΑ πρέπει να διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο και να αναλαμβάνουν ενωτικές πρωτοβουλίες συνεργασίας με την Εκκλησία, φορείς, το Εργατικό Κέντρο, το Επιμελητήριο, τις επαγγελματικές και επιστημονικές οργανώσεις, κοινωνίες πολιτών, ιδρύματα, επιφανείς και εύπορους πολίτες, αλλά και επιχειρήσεις.

Η λογική δημιουργίας νέων δομών και άσκησης νέων πολιτικών κοινωνικής προστασίας από τους ΟΤΑ χρειάζεται να θεωρεί την κοινωνική πολιτική υποχρέωσή τους και όχι λειτουργία ελεημοσύνης.

Να σέβεται την ατομικότητα καθενός πολίτη και να αποτελεί υποστηρικτικό μηχανισμό υπέρβασης της δύσκολης περιόδου που βιώνει.

Να μην θυμίζει ουρά συσσιτίου και  να μην δημιουργεί ψυχολογία επαιτείας.

Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί  αντικείμενο παραγοντισμού και μηχανισμό πελατειακού συστήματος.

Για εμάς το δίχτυ κοινωνικής προστασίας που οφείλει να στήσει ο Δήμος Δράμας αποτελεί πρώτη προτεραιότητα.

Θεωρούμε ότι η υγεία και  η μόρφωση αποτελούν κοινωνικά αγαθά  που κρίνουν τον βαθμό πολιτισμικής εξέλιξης κάθε κοινωνίας ανεξάρτητα της οικονομικής συγκυρίας.

Οι πρωταρχικές ανάγκες για όλους τους δημότες σε  διατροφή,  ένδυση, και ύπαρξη βασικών συνθηκών διαβίωσης (π.χ. θέρμανση κλπ) αποτελούν υποχρέωση για όλη την κοινωνία και κατ επέκταση για τον Δήμο μας.

Είναι βέβαιο ότι η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει τις τοπικές κοινωνίες σε πρωτοφανή φαινόμενα φτώχειας και αποκλεισμού.
Ο ρόλος λοιπόν που καλούνται να επιτελέσουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ως άμεσοι αποδέκτες των οικονομικών προβλημάτων των δημοτών, πρέπει να προσαρμοστεί στα σημερινά δεδομένα.
Κάθε Δήμος καλείται να περικόψει τις περιττές δαπάνες και να καταγράψει εκ νέου τις ανάγκες των δημοτών του, δημιουργώντας ένα κοινωνικό δίκτυο συνεργασίας για την ανακούφιση των αδύναμων κοινωνικών ομάδων, με τη συνεργασία φορέων, πολιτών και επιχειρήσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο η δημοτική παράταξη «Μαζί για τη Δράμα» εντάσσει τις ακόλουθες προτάσεις:

 Κοινωνικό Παντοπωλείο

Μέσω του κοινωνικού παντοπωλείου θα διατίθενται δωρεάν είδη διατροφής σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως άποροι, άνεργοι, μονογονεϊκές οικογένειες, ΑΜΕΑ και μετανάστες.

Τα δικαιολογητικά που θα απαιτούνται είναι:

Ταυτότητα ή διαβατήριο

Εκκαθαριστικό εφορίας ή δήλωση μη υποχρεωτικής υποβολής φορολογικής δήλωσης

Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης

Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας

Έκθεση κοινωνικών υπηρεσιών Δήμου

Κάρτα ανεργίας (αν πρόκειται για ανέργους)

Ιατρική γνωμάτευση ποσοστού αναπηρίας  (αν πρόκειται για ανάπηρους)

ΣΗΜ. Γενικά πιστεύουμε ότι οι δράσεις πρέπει να έχουν την λιγότερη δυνατή γραφειοκρατία. Ίσως μόνο η Έκθεση των Κοινων. Υπηρεσιών μαζί με μια Υπευθ. Δήλωση να είναι αρκετά.

Οι δικαιούχοι θα προμηθεύονται ειδική κάρτα, στην οποία θα αναγράφεται το όνομα του δικαιούχου και ενός άλλου προσώπου που θα μπορεί να προμηθεύεται προϊόντα εκ μέρους του δικαιούχου. Η κάρτα θα ισχύει για έξι ή δώδεκα μήνες ανάλογα με την περίπτωση.

Το όριο αγορών των δικαιούχων θα διαφέρει ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση. Ενδεικτικά για κάθε οικογένεια:

Τέσσερα και παραπάνω μέλη θα μπορούν να προμηθευτούν αγαθά αξίας 200 ευρώ/μήνα

Τρία μέλη αγαθά αξίας 150 ευρώ/μήνα

Δύο μέλη 100 ευρώ/μήνα

Ένα μέλος 70 ευρώ/μήνα

Σε περίπτωση που οι δικαιούχοι δεν θα είναι σε θέση να παραλάβουν τα αγαθά από το κοινωνικό παντοπωλείο, θα υπάρχει η δυνατότητα παράδοσης των προϊόντων μέσω του προγράμματος "Βοήθεια στο σπίτι".

Τα προϊόντα που θα διατίθενται στο παντοπωλείο μπορούν να είναι προσφορά του Δήμου, δραμινών επιχειρήσεων, της Εκκλησίας, διάφορων φορέων και οργανώσεων αλλά και εθελοντών. Τα προϊόντα που θα προσφέρονται από τον Δήμο θα μπορούσαν να είναι αποκλειστικά τοπικών παραγωγών, εφ όσον υπάρχουν αντίστοιχα. Τα προϊόντα θα καταμετρούνται στις εγκαταστάσεις του παντοπωλείου, ενώ μπορούν να τοποθετηθούν και ειδικές θέσεις συλλογής τροφίμων στο Δημαρχείο και σε άλλους χώρους (πχ   καταστήματα κλπ )

Στο πρώτο στάδιο της λειτουργίας του παντοπωλείου, θα συλλέγονται αποκλειστικά μη ευπαθή προϊόντα. Στη συνέχεια, αν βρεθεί ο κατάλληλος εξοπλισμός (ψυγεία) από δωρεές επιχειρήσεων ή ιδιωτών, το παντοπωλείο θα μπορεί να προμηθεύει και προϊόντα ψυγείου. Στο τρίτο στάδιο λειτουργίας, το παντοπωλείο θα είναι σε θέση να λειτουργήσει ως κέντρο συλλογής και  διαλογής ρούχων, βιβλίων, παιχνιδιών ή ακόμα και ως κέντρο ανταλλαγής εθελοντικών υπηρεσιών (γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι, καθηγητές, κλπ)

Τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι εθελοντές που θα συμμετέχουν στην λειτουργία του παντοπωλείου θα υποβάλλουν μία φόρμα δήλωσης ενδιαφέροντος με σκοπό να δημιουργηθεί ένα μητρώο εθελοντών και επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις θα επιβραβεύονται για τη συμμετοχή τους με ένα ειδικό σήμα, έτσι ώστε οι δημότες να είναι ενήμεροι για την προσφορά τους και να τους προτιμήσουν για μελλοντικές αγορές. Επίσης θα μπορούν να προβάλλονται από την Ιστοσελίδα του Δήμου, τις  τοπικές εφημερίδες κλπ. 

Η λειτουργία του παντοπωλείου (βάρδιες, προμήθειες, κανονισμός) θα ρυθμίζεται από επιτροπή στην οποία θα μετέχουν δημοτικοί σύμβουλοι από κάθε παράταξη, εργαζόμενοι της κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου και άλλοι φορείς (π.χ εκκλησία, εργατικό κέντρο κλπ).

Κοινωνικό φαρμακείο

Η οικονομική δυσχέρεια σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των παροχών υγείας καθιστά την υλοποίηση του κοινωνικού φαρμακείου επιτακτική. Το κοινωνικό φαρμακείο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θίξει ορισμένους επαγγελματικούς κλάδους ή να αντικαταστάσει την πρωτοβάθμια περίθαλψη, ωστόσο μπορεί να καλύψει ορισμένα κενά του συστήματος χορήγησης φαρμακευτικών σκευασμάτων για τις ομάδες του πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Το κοινωνικό φαρμακείο μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα και να συστεγαστεί με το δημοτικό ιατρείο που έχει ήδη δρομολογηθεί ή να στεγαστεί στα γραφεία του φαρμακευτικού συλλόγου Δράμας.

Το κοινωνικό φαρμακείο απευθύνεται σε άτομα χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, άπορους και συνταξιούχους με χαμηλό εισόδημα.

Τα δικαιολογητικά που θα απαιτούνται είναι:

Ταυτότητα ή διαβατήριο

Εκκαθαριστικό εφορίας ή δήλωση μη υποχρεωτικής υποβολής φορολογικής δήλωσης

Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας

Ιατρική γνωμάτευση

Τα φάρμακα θα παρέχονται δωρεάν από τον φαρμακευτικό και τον ιατρικό σύλλογο, από το νοσοκομείο της Δράμας και από ιδιώτες. Οι ιδιώτες θα μπορούν να προσφέρουν φάρμακα, έστω και ανοιγμένα, που τους περίσσεψαν από θεραπείες κλπ  (εκτός από σιρόπια). Μπορεί επίσης να ζητηθεί και η συνεισφορά των φαρμακοποιών του κόσμου ή ακόμα και δωρεές φαρμάκων από φαρμακευτικές εταιρίες. Το κοινωνικό φαρμακείο θα στηρίζεται στην εθελοντική συμμετοχή φαρμακοποιών με μηνιαίο πρόγραμμα που θα εκδίδει ο Φαρμακευτικός Σύλλογος. Τα φάρμακα μπορούν συγκεντρώνονται και θα καταγράφονται στο δημοτικό ιατρείο ή στα γραφεία του φαρμακευτικού συλλόγου Δράμας.

Κοινωνικό – Δημοτικό Ιατρείο

Η πρώτη αντίδραση του ιατρικού συλλόγου ήταν θετική ως προς την υλοποίηση του κοινωνικού-δημοτικού ιατρείου. Η πρόταση στοχεύει στην ανακούφιση ειδικών κοινωνικών ομάδων καθώς και στην αξιοποίηση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Οι δικαιούχοι θα επιλέγονται με καθαρά κοινωνικά κριτήρια, με προτεραιότητα στους άπορους, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τους μακροχρόνια άνεργους, σε συνεργασία με την κοινωνική υπηρεσία του Δήμου.

Ο Δήμος σε συνεργασία με τις κοινωνικές υπηρεσίες θα χορηγεί στον κάθε δικαιούχο μία «κάρτα υγείας» χρονικής ισχύος ενός χρόνου ή ενός εξαμήνου, η οποία θα επιδεικνύεται στον ιατρό.

Το προσωπικό του κοινωνικού-δημοτικού ιατρείου θα επικεντρωθεί τόσο σε ιατρικές συμβουλές και πρακτικές οδηγίες για καθημερινά ιατρικά προβλήματα όσο και στην παρακολούθηση χρόνιων προβλημάτων υγείας. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα προγραμματικής συμφωνίας με ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα για τη διεξαγωγή εργαστηριακών εξετάσεων, αν πρόκειται για επείγοντα περιστατικά.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα συστέγασης δημοτικού και κοινωνικού ιατρείου, μπορεί να εκδοθεί λίστα εθελοντών ιατρών από τον ιατρικό σύλλογο, οι οποίοι θα δέχονται δωρεάν ασθενείς στο ιατρείο τους με την επίδειξη της ειδικής κάρτας.   

Λοιπές Δράσεις

Πέρα από τις παραπάνω μεμονωμένες δράσεις, που όμως είναι οι πλέον άμεσες και απαραίτητες,  ο Δήμος θα μπορούσε να ιδρύσει ένα γραφείο κοινωνικής μέριμνας, με σκοπό την έκτακτη χορήγηση επιδομάτων, τη μέριμνα για δημότες χωρίς στέγη, τη δημιουργία τράπεζας τροφίμων και γενικά την ευαισθητοποίηση των δημοτών για θέματα κοινωνικής αλληλεγγύης.

Άλλες σημαντικές πρωτοβουλίες είναι επίσης η ενίσχυση των συσσιτίων της Ι. Μητρόπολης Δράμας, η ενίσχυση του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι» και η καθιέρωση τηλεφωνικής γραμμής επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων στον Δήμο με την συνεργασία κοινωνικών λειτουργών.

 Επίσης, ο Δήμος θα μπορούσε να δραστηριοποιηθεί περισσότερο σε θέματα που αφορούν το παιδί και την οικογένεια, την μονογονεϊκή οικογένεια, να   καλύπτει  τα δίδακτρα μαθητών που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα σε συνεργασία με τους φροντιστηριούχους ή ενισχύοντας τον θεσμό της ενισχυτικής διδασκαλίας με εθελοντές καθηγητές ,και να φροντίζει, έστω και προσωρινά , τυχόν αστέγους.

Μία σημαντική πρωτοβουλία θα ήταν η παράταση του ωραρίου λειτουργίας των βρεφονηπιακών σταθμών ή η ίδρυση κέντρων οικογενειών και κέντρων δημιουργικής απασχόλησης για παιδία, πάντα με τη συμμετοχή κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού.  

Το πρόβλημα της εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες, αλλά και η στήριξη των απεξαρτημένων ατόμων με στόχο την επανένταξή τους στην κοινωνία πρέπει να αποτελέσει ειδική δράση σε συνεργασία με το εργατικό κέντρο και το επιμελητήριο..

Τέλος η προστασία των πολιτών και των νοικοκυριών από την κρατική αυθαιρεσία, αλλά και η γραμματειακή - τεχνική   υποστήριξη τους σε περιπτώσεις γραφειοκρατικών δυσλειτουργιών του κράτους (π.χ. ειδικό τέλος ΔΕΗ)  μπορεί εύκολα να αντιμετωπισθεί σε συνεργασία του Δήμου με επαγγελματικές-επιστημονικές ομάδες, όπως δικηγορικός σύλλογος, σύλλογος λογιστών, μηχανικών κ.α.

Είναι προφανές, και δεν χρειάζεται να το αναπτύξουμε ιδιαίτερα, ότι απαραίτητες προϋποθέσεις για την υλοποίηση όλων των παραπάνω, είναι η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός, και εκεί πρέπει να δοθεί το πρώτο βάρος στις ενέργειες του Δήμου. 

Στην ανάπτυξη ενός μαζικού και αποτελεσματικού Εθελοντικού Κινήματος στην πόλη .

Η πρότασή μας για δημιουργία πολιτικών και δομών κοινωνικής προστασίας    φιλοδοξεί να αναδείξει το ζήτημα, να ευαισθητοποιήσει όλους μας και να υποχρεώσει  να ενσκήψουμε πάνω στο ζήτημα και να αναλάβουμε όλοι μαζί, από κοινού συντονισμένες πρωτοβουλίες.

Να αποτελέσει την απαρχή ενός γόνιμου και δημιουργικού διαλόγου.

Στην πορεία αυτή μπορούν και πρέπει να ληφθούν υπ΄ όψιν οι εμπειρίες και οι πρωτοβουλίες άλλων ΟΤΑ και άλλων φορέων ανά την Ελλάδα και τον κόσμο.

Είναι προφανές ότι δεν πρωτοτυπούμε. Αυτά που προτείνουμε έχουν ήδη εφαρμοσθεί αλλού. Ακόμα, είναι προφανές ότι αναφερθήκαμε – σε τίτλους – σε πολλές δράσεις και θα μπορούσαμε να προτείνουμε πολλά ακόμα, σαν αφορμή για προβληματισμό και διάλογο, γνωρίζοντας από την αρχή ότι η εφαρμογή όλων αυτών ταυτόχρονα είναι πρακτικά ανέφικτη.  Αναλυτικά αναπτύξαμε και μείναμε σε αυτά που θεωρούμε απαραίτητα, εφικτά και άμεσα υλοποιήσιμα (σε βάθος - το πολύ- τετραμήνου).

Με βάση την συζήτηση στο σημερινό Δημοτικό Συμβούλιο προτείνουμε την συγκρότηση ομάδας εργασίας από Δημοτ. Συμβούλους και πολίτες που θα προταθούν από όλες τις παρατάξεις και που θα εξειδικεύσει- σε ορισμένο χρονοδιάγραμμα, όχι πέραν του 15-θημέρου - τις τελικές προτάσεις, όπως αυτές θα κατατεθούν από τις Δημοτικές Παρατάξεις και τους Δημοτικούς Συμβούλους, και από όσους φορείς ή πολίτες επιθυμούν.  Οι προτάσεις αυτές θα οδηγήσουν στην δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου κοινωνικής προστασίας από τον Δήμο Δράμας σε συνεργασία με όλους τους κοινωνικούς φορείς, την Εκκλησία,  τις επιστημονικές κοινότητες, το Εργατικό Κέντρο, το Επιμελητήριο, συλλόγους ,  τη επιχειρηματική κοινότητα αλλά και με μεμονωμένους Δραμινούς που έχουν διάθεση για προσφορά.